Przyczyny zaburzenia statyki narządu rodnego u kobiet

Przyczyny zaburzenia statyki narządu rodnego u kobiet.

Zaburzenie statyki narządu rodnego u kobiet definiowane jest jako przemieszczenie się narządów miednicy mniejszej poza ich anatomiczną wysokość. Potocznie często spotkamy się z określeniem obniżenie/wypadanie.

W obszarze miednicy mniejszej usytuowane są narządy wewnętrzne tj: cewka moczowa, pęcherz, macica, pochwa, odbytnica. Ich utrzymanie się na odpowiednim poziomie zawdzięczamy sprawnemu działaniu systemu więzadeł, powięzi, mięśni dna miednicy. To ten system poddawany jest każdego dnia działaniu sił grawitacyjnych, sił wytwarzanych wszędzie tam, gdzie dochodzi do wzrostu ciśnienia śródbrzusznego (tj. kaszel, bieganie, dźwiganie, trening siłowy, mikcja, defekacja).

Wyróżnić można kilka podstawowych rodzajów obniżenia, z których każdy ma swoją odpowiednią nazwę:

1. Obniżenie pęcherza moczowego (Cyctocele) - to wpuklanie się pęcherza w kierunku do pochwy.
2. Obniżenie Cewki moczowej (Uretrocele) - to wpuklanie się cewki moczowej w kierunku do pochwy.
3. Obniżenie odbytnicy (Rektocele)  - to wpuklanie się odbytnicy w kierunku do pochwy.
4. Obniżenie macicy (Prolaps) - to obniżenie się macicy w kierunku do pochwy.
   

W wyniku ewolucyjnych zmian związanych z przyjęciem wyprostnej pozycji ciała i stale działającej na nas grawitacji skierowanej pionowo w dół – obniżenie narządu rodnego staje się niemalże oczywistością. Stanowi więc jedną z pierwszych możliwych przyczyn pojawienia się zaburzenia statyki narządu rodnego. Nie samo jednak działanie  grawitacji staje się powodem obniżenia narządu rodnego, a połączenie dodatkowych kilku ważnych czynników oraz nawyków:

1. Poród, a w szczególności jego przebieg - stanowią duży czynnik ryzyka, zwłaszcza gdy poród przebiega z kompilacjami, a jego faza parcia jest zbyt długa. Tkanki poddawane są ogromnym siłom naporu, co w efekcie może spowodować rozciągnięcia, naderwania, a nawet ubytki w strukturach powięziowych, więzadłowych i mięśniowych.
2. Chroniczne lub przedłużające się zaparcia - a więc oddawanie stolca rzadziej niż co 2-3 dni lub czasami 1x na tydzień. Zaparcia powodują zaleganie mas kałowych w odbytnicy. Zaleganie mas kałowych wpływa na rozciąganie bardzo wrażliwej i podatnej na rozciąganie odbytnicy.  Zaleganie i zaparcia często będą stymulować do chęci wymuszonego parcia na stolec (wyciskania i  gwałtownego wzrostu ciśnienia), co skutkować może po czasie obniżeniem np. odbytnicy.
3. Nieprawidłowy proces mikcji (oddawanie moczu),  który stosowany przez wiele lat (a czasem od małego dziecka) może doprowadzić do zaburzeń. Poniżej kilka najczęstszych błędów:

• POŚPIECH, a więc szybkie wyciskanie moczu podczas jego wypływu. To sprawia, że używamy świadomie tłoczni brzusznej, a ta zwiększając nam ciśnienie śródbrzuszne, będzie jednocześnie działać spychająco na narządy znajdujące się w miednicy mniejszej.
• Tzw.”DOSIKIWANIE”,  a więc po zakończeniu mikcji dodatkowy świadomy i wymuszony odruch wyciskania moczu, wykonany z poziomu tłoczni brzusznej, aby mieć poczucie  że pęcherz został całkowicie opróżniony.
• MIKCJA NA ZAPAS - czyli odruch, gdzie nie czujemy potrzeby oddania moczu, ale mimo tego profilaktycznie np. przed treningiem idziemy oddać mocz. Użycie świadomie tłoczni brzusznej zwiększającej gwałtownie ciśnienie śródbrzuszne i stosowanie tego nawyku przez dłuższy będzie osłabiać struktury podwieszające.

4. Nieprawidłowa pozycja do defekacji (oddawanie stolca) – która w wyniku rozwoju cywilizacji przyczyniła się niemalże do zaniechania używania najbardziej fizjologicznej pozycji defekacyjnej, czyli pozycji kucznej.
5. Chroniczny kaszel, chroniczne choroby układu oddechowego – częsty i silny kaszel.
6. Okres menopauzalny i pomenopauzalny - w którym dochodzi do zaburzenia wydzielania estrogenów. Zmniejszona ich ilość, a to utrata elastyczności, gorsze dożywienie i słabsze przepływy tętnicze. Dodatkowo zmniejszające się ilości kolagenu i elastyny, mogą łącznie wpływać na atrofię tkanek miękkich.
7. Zabiegi chirurgii ginekologicznej – np.usunięcie macicy. Macica jest narządem stabilizującym i podpierającym dla jelit. Utrata tej podpory często daje powikłanie w postaci obniżenia się jelita cienkiego, który wypełnia pustkę po usuniętej macicy.
8. Brak aktywności fizycznej - siedzący tryb życia i długotrwałe przebywanie w nieprawidłowej pozycji siedzącej.
9. Zaburzona postawa ciała - brak zachowanej równowagi mięśniowej, pogłębienie krzywizn kręgosłupa, przykurcze mięśniowe, nieprawidłowości w ustawieniu stóp, kolan, miednicy, zaburzony tor oddechowy i co za tym idzie zaburzone ciśnienie śródbrzuszne między kopułami ciała.

10.  Nawyk chodzenia na wciągniętym brzuch.

11.  Intensywne sporty.

12.  Zbyt szybkie podjęcie mocnej aktywności fizycznej po porodzie  np. bieganie, podnoszenie ciężarów oraz niektóre metody treningowe.

13.  Stres i nieprawidłowe odżywianie się.

14.  Wysoka masa ciała.

Niezbędnym jest zatem aby Trener medyczny, Trener personalny, czy Instruktor Fitness mający pod swoją opieką Panie w ciąży lub po porodzie miał niezbędną wiedzę medyczną oraz umiejętności do przeprowadzenia treningu bezpiecznego, z pełną świadomością, wiedzą i odpowiedzialnością. Profilaktyka, prewencja, edukacja kobiet oraz odpowiednio dostosowany program ćwiczeń mogą razem w znacznym stopniu ograniczyć występowanie zaburzeń, a współpraca trenera z fizjoterapeutą uroginekologicznym jest tu niemalże kluczowa.

Autor:
Izabela Ślęzak-Walczybok

Więcej dowiesz się podczas konferencji Medical Trainer Summit już 23-25.06.2023r. w Warszawie oraz online, gdzie Izabela poprowadzi swój wykład: "MOŻLIWOŚCI TRENINGOWE W OBNIŻENIACH STATYKI NARZĄDU RODNEGO U KOBIET”.